De veiling van de FM-radiofrequenties vorig jaar heeft de meeste commerciële radiostations grote financiële schade opgeleverd. Dit heeft geleid tot een eenvormig radiolandschap waarin vrijwel elk station hetzelfde uitzendt. Dat is de conclusie van adviesbureau KPMG in samenwerking met TNS-NIPO, waarvan het NRC Handelsblad melding maakt.

Na een eigen onderzoek onder commerciële en publieke radiostations, adverteerders en media-inkoopbureaus constateerde de onderzoekers dat vrijwel alle radiostations te veel geld hebben betaald voor hun FM-frequenties. Daardoor kunnen ze bijna allemaal hun winstverwachtingen niet halen. Het zou zelfs niet uitgesloten zijn dat enkele exploitanten voortijdig de strijd moeten staken.

De belangrijkste conclusie van KPMG is dat, als er niets aan de huidige marktverhoudingen verandert, alleen de meest kapitaalkrachtige stations zullen overblijven. Deze uitkomst betekent een aanzienlijke kapitaalvernietiging en een verdere verschraling van de ether, vindt KPMG. KPMG vindt niet dat de hele veiling mislukt is “De overheid heeft ‘mega’ aan de veiling verdiend, rond de 340 miljoen euro, en een aantal kleine stations als BNR Nieuws Radio draait heel aardig. Maar de veiling heeft wel heel negatief uitgepakt voor het gros van de stations. Als overheid heb je toch ook de plicht een markt die je door overheidsingrijpen zo hebt gevormd, in leven te houden.”

Erik de Zwart, directeur van Talpa Radio International, de moedermaatschappij van Noordzee FM en Radio 10 Gold onderschrijft de conclusie van dit rapport volkomen. “Dit is bovendien waar we het ministerie altijd voor gewaarschuwd hebben. Ik hoop dat ze de conclusies van dit rapport wél ter harte nemen en gaan kijken hoe die 340 miljoen die ze met de veiling verdiend hebben, de komende jaren weer terug kunnen brengen in de markt.”

Het ministerie van Economische Zaken zegt in een reactie dat “deze geluiden ons bekend zijn”. Daarom is, “om tot een afgewogen oordeel te kunnen komen”, op initiatief van staatssecretaris Van der Laan een evaluatie van de veiling begonnen waarvan de resultaten in januari worden verwacht. “Daaruit zal ook blijken of de strenge richtlijnen over op welke uren welk soort muziek moet worden uitgezonden, goed hebben gewerkt”, aldus het ministerie.

Op 1 juni 2003 werden de FM-frequenties geveild door het ministerie van Economische Zaken. Daarbij mochten partijen maar één bod uitbrengen, waardoor de biedingen erg hoog waren. Zo betaalde mediatycoon John de Mol 80 miljoen euro voor de frequentie van Noordzee FM, Sky Radio betaalde 56 miljoen en Radio 538 57 miljoen. Dergelijke investeringen “hangen als een molensteen om de nek van sommige zendgemachtigden”.

Het is vrijwel onmogelijk die investering terug te verdienen in de looptijd waarvoor de frequenties gekocht zijn, namelijk acht jaar en 3 maanden. En dat terwijl de huidige radio advertentiemarkt volgens KPMG nog relatief gunstig is, omdat veel adverteerders van televisie, tijdschriften en kranten zijn overgestapt op radio. “Als je in de huidige tijd als radiostation je kosten al niet meer kan terugverdienen, wanneer dan wel”, aldus een onderzoeker.

Voor de radio markt zou het beter zijn als de stations zich, in plaats van allemaal op dezelfde, op kleinere, meer afgebakende doelgroepen gaan richten. Maar het ligt niet voor de hand dat een enkel station zijn doelgroep bewust gaat verkleinen in de huidige markt, dan loopt hij inkomsten mis. De commerciële stations moeten samen gaan onderhandelen met de adverteerders om tot betere prijzen te komen.